Moet er meer subsidie naar groene energie? Niet persé. Maar wel veel minder naar grijze.

Een artikel van een zonne-energieleverancier begint bijna nooit met het prijzen van fossiele energie, maar deze wel. Fossiele brandstoffen hebben onze maatschappij de afgelopen honderd jaar op vrijwel alle vlakken en voor alle lagen van de samenleving verbeterd. We leven langer, zijn gezonder, hebben meer vrijheid en reizen in enkele uren rond de wereld. De lijst is eindeloos. Toch is het tijd om deze oude vriend de rug toe te keren.

Een comfortabele wurggreep

Iedereen kent de gevolgen van het nog langer doorgaan met het gebruiken van fossiele brandstoffen. Om dit artikel behapbaar te houden, raad ik je aan ‘David Attenborough: A Life on Our Planet.’ te kijken. We verkeren in de verlenging van de wedstrijd tegen fossiele energie. Deze wedstrijd trapte af aan het eind van de jaren ‘70, meer dan 40 jaar geleden. Fossiele reuzen als Exxon en Shell waarschuwden toen zelf voor de desastreuze gevolgen van wereldwijd grootschalige CO2-uitstoot.

Vanaf de jaren ‘90 stopten Shell en Exxon met de voorlichting over klimaatverandering. Hiervoor in de plaats kwamen campagnes waarin twijfel over de rol van de mens in het klimaatprobleem centraal stond (kijk voor meer over de rol van Shell in de energietransitie op ShellWatch). Dit, samen met grootschalige lobby voor het opvoeren van het verbruik en tégen klimaatbeleid, is de reden dat onze economie verstrikt zit in een comfortabele, maar dodelijke fossiele wurggreep.

Tijdens het bouwen van de moderne samenleving waren geen energiebronnen zo rendabel, efficiënt en in overmaat beschikbaar als kolen, gas en olie. Met de kennis van toen was er geen reden om alternatieve bronnen te onderzoeken en gebruiken. De gevolgen van de uitstoot kwamen pas aan het licht toen de grote investeringen al waren gemaakt.

Spoelen we de tijd door naar de 21e eeuw, dan is dat een ander verhaal. De ontwikkeling van zonne-energie, windenergie en andere duurzame energiebronnen gaat in recordtempo en niets lijkt deze revolutie te kunnen stoppen. Toch gaat het nog niet snel genoeg om de CO2-uitstoot terug te brengen tot het punt waarop we beneden de 2 graden opwarming blijven. Hoe kan dit en wat kunnen we eraan doen?

Het fossiele infuus

Terug naar de fossiele reuzen. Voor hen staan de deuren tot de vergaderzalen in Brussel wagenwijd open. Van 2010 tot 2019 besteedden de top 5 olie- en gasmaatschappijen en hun belangenbehartigers zo’n € 250.000.000,- aan de fossiele lobby in Europa. Zo schuiven ze aan aan de onderhandeltafels voor onder andere de nieuwe Europese Green Deal. Resultaat van deze onderhandelingen: belastingvermindering of gehele belastingvrijstelling voor fossiele brandstoffen, in de EU ter waarde van minstens € 137.000.000.000,- per jaar. Een flink rendement op investering. Wereldwijd worden fossiele brandstoffen ruim 36 keer zoveel gesubsidieerd als groene alternatieven.

Ondertussen gaat het – ondanks alle subsidies – niet goed in de wereld van fossiele reuzen. NextEra Energy, ‘s werelds grootste leverancier van zonne- en windenergie, onttroonde begin oktober ExxonMobil als grootste energieleverancier in de Verenigde Staten. Een historisch moment dat tekenend is voor de richting waarin de markt zich verschuift. Ook Shell heeft besloten ruim 40% te snijden in de budgetten voor het opboren van nieuwe olie. De rake klappen worden uitgedeeld door de aanhoudende corona-crisis, die ervoor heeft gezorgd dat de vraag naar fossiele brandstoffen hard is gekelderd.

“Wereldwijd gaat er 36 keer zoveel subsidie naar de fossiele industrie als naar groene alternatieven.”

Investeerders zijn niet blind voor ontwikkelingen in de energiemarkt. Door de wereldwijde klimaataanpak zien zij dat het geld niet meer te verdienen is bij een investering in een boorplatform. Zij investeren daarom in technologieën voor duurzame opwek en opslag. De prijzen van duurzame energiebronnen zijn de afgelopen jaren in sneltreinvaart gedaald. Zo is zonne-energie op bijna alle plekken van de wereld al jaren goedkoper dan fossiele bronnen.

Het kantelpunt voorbij

Het zogenoemde ‘Grid Parity-punt’ is hiermee bereikt. Dit is het punt waarop ongesubsidieerde energie goedkoper is dan energie uit kolen, olie en gas. Het lijkt een klein en nietszeggend verschil. Je zou het kunnen vergelijken met het verschil tussen 0 en 1 graden. Het is maar 1 graad verschil, maar dat is wel het verschil tussen ijs en water. Het verschil tussen een markt die is vastgevroren en een markt waarin innovaties elkaar in exponentieel tempo opvolgen.

Grid-parity
De afgelopen tien jaar is ongesubsidieerde zonne-energie wereldwijd goedkoper geworden dan ongesubsidieerde fossiele energie. Hierdoor stijgt het aantal geïnstalleerde zonnepanelen in recordtempo.

Na het bereiken van Grid Parity doet de markt zijn werk. De grote vraag over wie de energietransitie gaat betalen, is niet moeilijk te beantwoorden als je weet waar het geld nu naartoe gaat. Wij willen niet pleiten voor meer duurzame subsidies, maar wél voor minder geld naar de industrie die onze wereldwijde klimaatdoelen onhaalbaar maakt. Zo creëren we een ‘Gelijk speelveld’ en laten we de rest aan de markt over.

We hebben de fossiele industrie veel te danken, maar het is tijd dat deze oude, grijze vriend van zijn pensioen gaat genieten. Om daar te komen moeten de geldstromen en de politieke inspraak bij de fossiele reuzen weg worden gehaald. Zo krijgt de nieuwe generatie groene alternatieven – ook zonder wereldwijde subsidies – de ruimte om op een natuurlijke manier de markt over te nemen.

Wereldwijd geven overheden nog 36 keer zoveel subsidies uit aan fossiele- dan aan duurzame energiebronnen. Zonder subsidies zijn duurzame energiebronnen wereldwijd al goedkoper dan fossiele. Schrappen we deze grijze subsidies, dan doet de markt zijn werk en kiezen investeerders, consumenten en bedrijven voor het groene alternatief.

Wil je meer komen te weten over de wereld van zonne-energie, klimaat en de energietransitie? Volg ons op Facebook, Linkedin en Instagram.